21.6.14

Адыгэхэм Украинэм зыфагъэзагъ Адыгэ лъэпкъ-гъэкIодыр ыщтэнэу


Украинэм и президентэу зиусхьанэу Алексей ыкъоу Петр Порошенко

Украинэ парламентэу апшъэрэ радам и тхьаматэу зиусхьанэу Валентин ыкъоу Александр Турчинов

Украинэ и министр шъхьа1эу  зиусхьанэу Петр ыкъоу Арсений Яценюк


Урысые империем Адыгэмэ аришIылIагъэ лъэпкъгъэкIодыр шъущтэнэу тыкIэдэу


Я 18-рэ ыкIи я 19-рэ лIэшIэгъухэм ти Адыгэ хэгъэгу ичIыгу ыштэным пай Урысые империем адыгэ лъэпкъым инахьыбэр зыщагъэкIодыгъэ лъэпкъгъэкIодыр къытишIылIагъ. Къэнэжьыгъэхэри лIыгъэкIэ ичIыгу рафыгъэх. Ахэр рафы зэхъуми урысые империем зэрихъухьагъэм тетэу минишъэ пчъагъэхэр лIагъэх. Урысые Империем «адыгэхэр арэп ищыкIэгъагъэр, адыгэмэ ячIыгу» ары.

Хэку ифыныри 1864-рэ илъэсым ыужы фэшъхьаф ушъхьагъэхэмкIи лъагъэкIотагъ. Iэбжыб нахь мыхъоу къэнэжьыгъэ адыгэри ячIыгу къагъэбгынэным пай атеIукIэщтыгъэх щыIакIэ аратыщтыгъэп.

Непэ адыгэ лъэпкъым изыпшIанэ фэдиз мин 700 хъурэ цIыфхэр Черкесием щаугощыгъэхэу чIыгу такъырхэм зэпэIапчэхэу щэпсэух. Урысые Федерацием зы лъэпкъ хъурэ адыгэхэр зэфэшъхьаф лъэпкъым фэдэу цIэ зэфэшъхьафхэмкIэ яджэх, субъект зэфэшъхьафхэм зэпэIапчэхэу щагъэпсэух.

ИтIани лъэпкъгъэкIодым ыкIи хэку ифыным ыпкъ къикIэу адыгэ лъэпкъым и % 90-р ичIыгу имысэу дунаем итэкIухьагъэу къэралыгъо шъэныкъом къехъумэ арысых. ЯчIыгу имыс адыгэхэм цIыфыгъэ шапхъэхэм адиштэрэ «чIыдэлъф лъэпкъым ихэку зэпхыныгъэхэр дыриIэн» фитыныгъэхэр яIэп. Урысые Федерациер ихэку рафыгъэ адыгэхэр яхэку къихьажьышъунхэу фитыныгъэ яIэхэр егъэзыгъэхэу щытыми афидэрэп. Сирием щыкIорэ заом ыпкъ къикIэу машIуитIумэ азфагу къыдэнагъэ адыгэхэр, аукIынхэмкIэ щынагъохэр щыIэ пэтэу я хэку агъэзэжьынхэу зыкIэдэугъэхэр Урысые Федерацием гулъитэнэуи фэягъэп.

«Адыгэ лъэпкъ Iофыр» демократичнэу, хабзэм, шъапхъэм диштэу къэзыIэтырэ адыгэ активистхэр къеубытых, гъунэ лъефых, атеIукIэ.Мы щытыкIэр теплъэ зэфэшъхьафхэр иIэу джыри лъагъэкIуатэ.

Урысые Федерацием исубъектыхэу Къэбэртае-Бэлъкъэр Республикэм и Парламентыр 1992-рэ илъэсым Мэзаем и 7-м (№ 977-ХII-B) унашъоу ыштагъэмрэ, Адыгэ Республикэм и Парламентым 1996-рэ илъэсым Мэлылъфэгъэгъум и 29-м 64-1 номеркIэ унашъоу ыштагъэмкIэ Урыс-Адыгэ заом и лъэхъаным адыгэмэ лъэпкъгъэкIод зэрэрашIылIагъэр аумысы ыкIи Урысые Федерациеми ар ыштэнэу кIэдэугъагъэх.

Грузие къэралыгъор 2011-рэ илъэсым ЖъоныгъуакIэм и 20-м Адыгэ лъэпкъым илIыкIохэр зэрэкIэдэуагъэм ыпкъы къикIэу и парламентым ыштагъэ унашъомкIэ Адыгэ лъэпкъым лъэпкъгъэкIод зэрэрашIылIагъэр зыштагъэ апэрэ къэралыгъо шъхьафит хъугъэ.

Мы унашъом къызэрилъытэрэмкIэ Урысые Империер 1763-1864-рэ илъэсхэм азыфагу щыкIуагъэ заом адыгэ лъэпкъыр ичIыгу рафыгъ ыкIи ахэмэ ячIыгу пэмыкI лъэпкъыхэр рагъэтIысхьагъэх. Заом хэмыт цIыф жъугъэхэр (гражданский) дзэ кIуачIэхэмкIэ и нэхъыбэр ыгъэкIодыгъ. Гъаблэ къыгъэхъущтыгъ ыкIи зэIэпахырэ узхэр къахитIупщыхьащтыгъ.

Грузие Парламентыр 1907 илъэсым Чъэпыогъум и 18-м IV-рэ Гаага зэгурыIоныгъэм ыкIи 1948-рэ илъэсым къыдэкIыгъэ «лъэпкъгъэкIодыр мыхъуным ыкIи пшъэдэкIыжь ягъэхьыгъэным» фэгъэхьыгъэ зэгурыIоныгъэхэм зэритымкIэ Адыгэмэ арашIылIагъэхэр лъэпкъгъэкIодэу зэрэщытыр къыIуагъ.

Адыгэ Лъэпкъ Iофыгъори (Черкесский вопрос) адыгэмэ арашIылIагъэ лъэпкъгъэкIодым ыкIи хэкуифыным ыпкъ къикIыгъ. Мы Iофыр зэшIозыхынэу пшъэдэкIыжь зыхьырэри Урысые Федерациер ары.«Адыгэ лъэпкъ Iофыгъом» ехьылIагъэу Урысые Федерацием иджыри Урысые империем зызэришIыщтыгъэу зэрэзекIорэр непэ Украинэм ичIыгоу Крым зэриштагъэр ыкIи Украинэм икъохьапIэ щыхъурэмэ атырилъхьэзэ зэрэ Украинэ зэриштэнэу зэрэфаем къеушыхьаты. Мы ижъырэ хабзэу Урысые Федерацием имые чIыгухэр ыштэзэ ичIыгу хигъэхъоным зэрэпылъыр зэрэдунаеу агъашIагъозэ непэрэ лъэхъаным къыхьыгъ.

Тэ, Адыгэ лъэпкъымIкэ 1864-рэ илъэсым Урыс Империем ти хэгъэгу Черкесиер зэриштагъэмрэ, непэ Урысые Федерацием Украинэм зэрихьагъэр зэрэзэтемыкIырэр тшIошI мэхъу. Ащ пай Украинэ къэралыгъоми, Украинэ лъэпкъыми ябанэмкIэ адэтэгъаштэ ыкIи тагот. Украинэ къэралыгъомрэ и лъэпкъымрэ тызэдеIэжьыным мэхьанэшхо етэты.

Мы къэтIуагъэхэм ыпкъы къикIэу Украинэ къэралыгъом Адыгэ лъэпкъгъэкIодыр ыштэнымкIэ тыкIэдэу.

Лъытэныгъэ шъотэхы.

КIэтхагъэхэр:

1- Хьапый Джэудэт Йылдыз,Тыркур, къ.Истамбыл, Пенсионер кIэлэегъадж, тхакIо, Cherkessia.net сайтым и тхакIо;

2- Махмуд Би, Тыркур, къ.Бурса, тарихъытх, тхакIо, Cherkessia.net сайтым и тхакIо;

3- Хъуадэ Аднан, УФ, Адыгэ Республик, къ. Мыекъуапэ, Предприниматель, Адыгэ Хэкупсэхэм ЧеркесиемкIэ я лIыкIу;

4- Адель Башкауи, Иорданиер, къ. Амман, Черкес активист;

5- Ияд Ягуар, Америкэ Зэгот Къэралхэр (США), Дунае Черкес Советым и тхьамат;

6- Ацумыжъ Хьилми, УФ,Адыгэ Республик, къ. Мыекъуапэ, блоггер, публицист, Cherkessia.net сайтым и тхакIо;

7- Кубэ Нурхьан Фидан, Тыркур, къ. Истамбыл, ОрэдыIо, Адыгэ Хэкупсэхэм со-пресс-секретарь;

8- Шъхьалахъо Рагып Метэ, Тыркур, къ. Сакарйа, кIэлэегъадж, Адыгэ Хэкупсэхэм со-пресс-секретарь;

9- Хьабрацу Мурат Озден, Тыркур, къ. Истамбыл, Малтепэ Черкес Дернеги-Адыгэ Хасэ и тхьамат;

10- Джэнчэтэ Айкут Шахьин, Германиер, Кёлн Адыгэ Хасэм и тхьамат;

11- Хъущт Семихь Акгюн, Тыркур, къ. Истамбыл, тхакIо, Cherkessia.net и тхакIо;

12- Къурмэл Омер Айтек, Тыркур, къ. Истамбыл, шIэныгъэхэмкIэ доктор, Cherkessia.net сайтым и тхакIо;

13- Тхьаухъо Зухъер, Израил, Кфар Кама, Адыгэ Музей;

14- Къардэн Мурат Йылдырым, Тыркур, къ. Истамбыл, Адвокат, шIэныгъэхэмкIэ доктор, Адыгэ Хэкупсэхэм со-пресс-секретарь;

15- Жадэ Умар, Тыркур, къ. Сакарйа, Cherkessia.net сайтым и редактор;

16- Цушъхьа Умар, Тыркур, къ. Измир, бзэшIэныгъэлI, Cherkessia.net и тхакIо;

17- Бэлъкъэр Селчук, Тыркур, къ. Ван, Университет кIэлэегъадж, тхакIо;

18- Хьабэхъу Джина, Америка Зэгот Къэралхэр (США), Черкес активист;

19- Хьаткъо Эрол Анар, Брезилия, тхакIо, Cherkessia.net и тхакIо; 

20- Цей Эшреф Баш, Тыркур, къ. Синоп, сурэтышI-скульптор;

21- ТхьалI Саджит Тунч, Тыркур, къ. Истамбыл, Малтепэ Черкес Дернэги (Адыгэ Хасэ) и гъэцэкIакIо куп хэт;

22- Барсыкъ Закъ, Америкэ Зэгот Къэралхэр (США), Черкес активист;

23- Хьатх Йалчын Карабулут, Тыркур, къ. Истамбыл, Малтепэ Черкес Дернеги-Адыгэ Хасэ и гъэцэкIэкIо куп хэт;

24- Шэуджэн Фарук Арсландок, Тыркур, къ. Истамбыл, банкир.

25- Хьахъу КъокIас, Израил, Кфар Кама, «Адыгэ Шъхьафитхэр» купым и тхьамат;

26- Шэулэхъу Эрдинч Унсалан, Тыркур, къ. Мараш, Cherkessia.net и тхакIо;

27- Тхьагъушъэ Эмре Акджан, Тыркур, къ. Адапазары, Адыгэ Хэкупсэхэм я активист;

28- Къэлэкъутэ Энвер Саглам, Тыркур, къ. Истамбыл, Газиосманпаша Черкес Дернеги-Адыгэ Хасэ и гъэцIэкIэк1о куп хэт;

29- МыкIод Нахьиде Демир Айбат, Тыркур, къ.Конйа, Конйа Черкес Дернеги – Адыгэ Хасэм и тхьамат;

30- ЩэшIэ Аслъан, УФ, Адыгэ республик, къ. Мыекъуапэ, ИА агентствэу Натпрессым иредактор шъхьаI;

31- Цей Йылмаз Дёнмез, Тыркур, къ. Амасйа, Адыгэ «Бзэ Хасэм» и тхьаматэ гуадз;

32- ХьакIаше Еркан Батiр, адвокат, gusips.net сайтым и тхакIо

33- Радио Адигэ, (Кфар-Кама, Израиль)

34- Справедливость Для Северо-Кавказского Группы.

http://www.cherkessia.net/bakisacimiz.php?id=3371#.U6S86M0TBss.facebook

No comments:

Post a Comment